Interview | Mindfullness oplossing voor kinderen met stress en angst

Kinderen krijgen net zoals volwassenen te maken met stress en onrust. Mindfulness is een methode die bij volwassenen al een tijd populair is, maar het begint ook steeds populairder te worden voor kinderen. Eline Snel (67), eigenaresse van Academie voor Mindful Teaching, geeft mindfulness trainingen aan volwassenen en sinds vijftien jaar ook aan kinderen. En zij weet honderd procent zeker dat het ook goed is voor hen.

Kinderen krijgen net zoals volwassenen ook te maken met stress, onrust en hebben moeite met slapen, zich concentreren en niet kunnen stoppen met piekeren. Dit klinkt wellicht als problemen die alleen volwassenen kunnen hebben, want waar kan een kind nu stress om hebben? Maar Snel ziet dit anders. Toen haar dochter zes was, had ze veel moeite met concentreren en goed slapen. Op school kreeg ze te horen dat ze ‘zich gewoon even beter moest concentreren’, zodat alles makkelijker zou gaan. Maar dat lukte haar niet.

‘Ze werd er boos om, en zei dat niemand haar op school vertelde wat concentreren was en hoe ze het moest doen. Door die situatie ben ik begonnen met het maken van kleine oefeningen voor haar, om haar aandacht spier te trainingen.’ En dat inspireerde Snel om ook te kijken naar mindfulness voor kinderen. Alleen was destijds de tijd ‘nog niet rijp’ om dit te introduceren op scholen en bleef Snel dus bezig met oefeningen voor haar eigen dochter maken. Ondertussen bleef ze een acht-weekse mindfulness-cursus geven aan volwassen vanuit haar therapeutische praktijk en op de achtergrond bezig aan mindfulness voor kinderen.

Inspiratie en problematiek

Twaalf jaar geleden gaf Snel een mindfulness training aan schooldirecteuren en zij merkten op dat dit ook heel goed zou kunnen helpen voor hun schoolkinderen. Langzaam begon het balletje te rollen en het ging echt snel toen Snel in 2010 het bestseller boek Stilzitten als een kikker, over mindfulness voor kinderen, schreef. Het boek is inmiddels al meer dan een miljoen keer verkocht wereldwijd en toont de groeiende vraag aan naar oplossingen voor de problemen van kinderen. Want, wederom, Snel weet uit ervaring dat kinderen ook echt kunnen piekeren en stress kunnen ervaren. ‘De problemen van kinderen zijn echt erger geworden in de afgelopen jaren. Er is veel meer gedragsproblematiek en rusteloosheid, waardoor concentratie, omgaan met emoties en gevoelens van eigenwaarde een moeilijke opgave wordt’, legt Snel uit.

Volgens haar heeft dit met een aantal dingen te maken: ‘De hogere prestatiedruk op kinderen en ouders zorgt voor deze groeiende problemen. Kinderen moeten namelijk meer en beter presenteren en dit vormt druk en stress. Ook heeft de digitalisering niet geholpen; kinderen kunnen namelijk korter hun aandacht houden bij dingen, want alles op het internet gaat heel snel. De onrust is toegenomen, maar de regulatie van de onrust is afgenomen.’ Daarbij komt ook kijken dat voor kinderen het reguleren van sterke emoties moeilijk kan zijn en dat het moeilijker is om rustig adem te halen en uit te leggen waarom je boos bent in plaats van direct te gaan schoppen.

Aandacht Werkt en educatieve cursussen

Dit was voor Snel genoeg reden om nu echt te beginnen met een mindfulness methode voor kinderen en zo ontstond ‘Aandacht Werkt’. Aandacht Werkt is een educatieve Mindfulness training bedacht door Snel waarin kinderen op school en in een praktijk voor kinderpsychologie leren om hun aandacht spier te trainen. ‘Aandacht voor wat er NU, op dit moment in hun binnenwereld aan de hand is, en hoe je er op kunt reageren. Bewust en minder vanuit een impuls’, legt Snel uit.

De informatie is niet heel anders dan de informatie die wordt verteld aan volwassen, maar de manier waarop de informatie wordt gegeven is wel anders. ‘De taal die je gebruikt tijdens de lessen is heel belangrijk, want het moet een taal zijn die kinderen aanspreekt en die makkelijk te begrijpen is. In mijn lessen heb ik het bijvoorbeeld niet over spanning en ontspanning, maar over spaghetti slierten. Ik visualiseer mijn woorden voor ze zodat het duidelijker wordt.’ De spaghetti slierten hebben namelijk te maken met het ontspannen en gespannen zijn: een ongekookte spaghetti sliert is hard en kan zelfs breken, maar een goed gekookte spaghetti sliert is slap, soepel en ‘ontspannen’.

In haar lessen heeft Snel het ook nooit over gedachten, maar over de ‘piekerfabriek’. ‘Door middel van de piekerfabriek leg ik uit dat gedachten net zoiets zijn als verhalenvertellers in je hoofd. Ze doen alsof ze alles weten, maar dat hoeft niet zo te zijn. Kinderen geloven het bijvoorbeeld vaak niet als ze een complimentje krijgen, omdat een stem in hun hoofd hen vertelt dat ‘het toch niet waar is’ of ‘dat de tekening helemaal niet zo mooi is’. Maar door middel van mindfulness kunnen ze leren dat die gedachten niet direct de waarheid zijn. Ze kunnen de gedachten niet stoppen, maar ze kunnen wel leren om er niet naar hoeven te luisteren.’

Positieve resultaten

En Aandacht Werkt, want de methodes van Snel slaan aan. Haar boeken worden veel verkocht en de mindfulness cursussen worden zowel in de acht weekse cursus aangeboden op scholen. ‘De kinderen, ouders, leerkrachten en schooldirecteuren ervaren positieve veranderingen van de mindfulness cursussen. Er waren bijvoorbeeld positieve veranderingen te zien in de schoolresultaten van de kinderen, ook al was dit niet per se het doel. Maar het is wel logisch: een ontstresste geest leert gewoon beter dan een gestreste.’ Ook een onderzoek naar de effectiviteit van methode van Snel bij kinderen met autisme en ADHD gaf positieve resultaten. De klachten die de kinderen zelf ervoeren nam af en ook de ouders merkten dit.

‘Aandacht Werkt’, altijd, volgens Snel. ‘De trainingen zijn voor iedereen: als iedereen beter leert om te gaan met zijn of haar emoties en stress goed te reguleren, wordt de sfeer van zelf beter. Het kan bijvoorbeeld al door iets heel kleins: in de ochtend in de klas beginnen met een paar ademhalings- en aandachtsoefeningen of in de lunchpauze even een periode van stilte nemen, zodat de kinderen van zelf tot rust komen en daarna lekker kunnen gaan spelen’, aldus Snel.

Trainingen en Mindful Schools

Wel stelt Snel dat het belangrijk is dat, als de methodes ook op scholen worden ingezet, het belangrijk is dat de leerkrachten weten wat ze doen. ‘Als je kinderen wil leren om piano te spelen, moet je het zelf ook kunnen. En dat is hetzelfde met mindfulness. Om het de kinderen goed te kunnen leren, moet je het zelf ook onder de knie hebben.’ Daarom is het bij de Academie voor Mindful Teaching ook mogelijk op een opleiding te volgen. Inmiddels hebben ze nationaal en internationaal zo’n 1600 leraren opgeleid om mindfulness te geven aan hun eigen klassen. Ook zijn er cursussen voor mensen met een eigen praktijk, orthopedagogen en psychologen.

Daarnaast zijn er ook speciale ‘Mindful Schools’. In Nederland zijn hier nu vier van. Dit zijn scholen waar door de hele dag door aandacht wordt besteed aan mindfulness. ‘Er zijn duidelijke verschillen te zien. De sfeer is anders en de leerkrachten en kinderen voelen zich beter. Daarbij zijn de leerresultaten beter, worden minder kinderen buitengesloten, is er meer aandacht voor elkaar en gaat ze anders met elkaar om.’ Naast de speciale Mindful Schools zou Snel ook graag zien dat mindfulness wordt opgenomen in het algemene schoolcurriculum. ‘We zullen allemaal te maken krijgen met tegenslag en teleurstelling en hoe jonger kinderen er mee beginnen, hoe beter ze er later mee om kunnen gaan.’

Crisis

Inmiddels draait de Academie Mindful Teaching geheel zonder winstoogmerk en is het enige doel mensen helpen. Zo ook in tijden van crisissen en een lockdown. ‘We blijven online trainingen geven, bijvoorbeeld ook een voor ouders. Deze zit nu al helemaal vol, want ook voor ouders is het belangrijk om te leren hoe ze om moeten gaan met de emoties van hun kinderen.’ In maart wordt er ook weer gestart met een training voor leerkrachten. Wie niet per se een training of cursus wil volgen, kan zich ook elke dag melden bij de Academie voor vragen. ‘Wij zijn er altijd. Het is een belangrijk onderwerp waar meer over gesproken moet worden en meer aandacht aan gegeven moet worden.’