Voor mensen die sterk overgewicht hebben gehad is het volhouden van een gezonde levensstijl vaak lastig. Er wordt al snel gezegd 'dat ze geen ruggegraat' hebben. Maar is het echt louter discipline of niet? Volgens Zwitsers onderzoek hebben vetcellen een obesogeen geheugen.
Gijs Goossens, hoogleraar cardiometabole fysiologie van obesitas aan Maastricht University, vertelt aan het NRC dat er drie biologische mechanismen ten grondslag liggen aan het gejojo dat veel mensen kennen die willen afvallen.
Het eerste is dat het aantal calorieën dat je lichaam verbrand in verhouding staat tot je gewicht. Bij mensen die stabiel zijn qua gewicht is het voeding die ze ze binnen krijgen in balans met hoeveel ze verbranden. Als je dus afvalt en een tijdje minder calorieën binnen krijgt dan je verbrand, gaat je lichaam zuiniger om met de energie die nog over is en gaat de verbranding omlaag.
'Dat is evolutionair best logisch. Een jager-verzamelaar wist niet wanneer de volgende maaltijd zou komen. Maar opvallend is: de afname in het energiegebruik is sterker dan je zou voorspellen op basis van de afname in vet- en spiermassa', ligt Goossens toe. Je weegt dan misschien net zoveel als iemand anders, maar het energieverbruik in rust is minder.
Het tweede mechanisme heeft te maken met de darmhormonen die zorgen voor een verzadigend gevoel en voor honger. Ook dit helpt niet mee voor mensen die eerst veel gewicht hadden en daarna zijn afgevallen. De hormonen die een honger gevoel geven neem toe als je veel gewicht bent verloren, terwijl de hormonen die het signaal geven dat je vol zit afnemen. Dit kan wel jaren duren. Populaire medicijnen als Ozempic haken in op dit mechanisme en bootsen het darmhormoon GLP-1 na. ]
Ozempic is een populair afvalmedicijn geworden in 2024
Het derde mechanisme dat afvallers niet helpt zijn veranderingen in het vetweefsel. Na het afvallen wordt er minder leptine gemaakt in het vetweefsel, dat een signaal aan de hersenen moet geven dat je bent verzadigd.
Deze mechanismen betekenen dat afvallers die veel gewicht 'moeten' verliezen, extra hun best moet doen om de kilo's eraf te houden. Dat ze er eenmaal af zijn, is niet genoeg. Naast doorzettingsvermogen, is er ook nog van belang dat je je leven zodanig inricht zodat je op gewicht kan blijven, iets wat Frans Timmermans niet lukte, zo zei hij onlangs eerlijk in een interview. Verandering gaat niet over één nacht ijs, zo blijkt maar weer.
Lees het artikel op de mobiele website