Er zijn situaties geweest waarbij mensen mij hebben genegeerd, niet op me hebben gereageerd, geen vriendschap aan wilden gaan of vrouwen die geen verder contact willen. De allereerste reactie van mijzelf was een diep gevoel van pijn in mijzelf en gedachten die negatief waren over mezelf.
Die hadden dan een insteek van dat ik niets waard zou zijn, dat ik niet leuk genoeg ben, of dat ik me zou moeten schamen. De gevoelens en de zelfhaat waren krachtig. Er was ook geen twijfel dat het zo zou moeten zijn. In relatie met een vrouw was het dan ook zoals men zegt 'een blauwtje lopen'. Het was pure afwijzing wat er in mij op kwam.
Ook noemde ik het gevoel in mijn buik een afwijzing. Dat is eigenlijk een vermenging van cognitie en gevoelens als ik er nu naar kijk, maar toen was het een grote mix. Elke keer als ik dit ter sprake bracht bij mijn coach, waar ik al meer dan tien jaar kom, dan zei hij uiteindelijk: 'Je kan alleen jezelf afwijzen.'
Elke keer heb ik het niet begrepen. En ik ben niet achterlijk. Ik ben ook geen Einstein, maar ook niet achterlijk. Ik heb een universitaire studie afgerond, maar toch moest mijn coach dit misschien wel tien keer tegen mij zeggen verspreid over jaren totdat het kwartje een beetje is gaan vallen.
En dat is opzienbarend aan psychologie. Vooral ook voor mensen die er nog volop mee bezig zijn. Het punt is namelijk dat je dingen niet zomaar kan aanpassen, maar dat het een proces is wat jaren kan duren. Helaas hebben sommige mensen wel de verwachting dat binnen vijf sessies hun problemen zijn opgelost in de sofa.
Het belangrijkste onderscheid dat we in de therapie hebben gemaakt is dat we gevoelens die bij een kind horen onderscheiden van die van volwassenen. Heftige emoties zijn veelal kinderlijke gevoelens als reacties op verwondingen van vroeger. Bij mensen die last hebben van afwijzing is dit vaak het geval.
Dit helpt al bij het beter observeren van de gevoelens in plaats er in te verzuipen. Daarnaast zijn het vaststellen van afweermechanismen nodig om te begrijpen wat er gebeurd nadat iemand geen interesse in je blijkt te hebben. De negatieve gedachten die erbij horen, de zelfhaat, de wanhoop etc. zijn afweermechanismen.
Dat je op een gegeven moment zo ver bent dat je kan kiezen of je deze afweermechanismen toe staat is de sleutel voor de keuze dat je 'alleen jezelf kan afwijzen'. Als je ze toe staat, dan ga je jezelf afwijzen. Als je ze kan herkennen en kan zien voor wat ze zijn, dan ga je leren om ze niet meer zo groot maken en zullen ze steeds minder actief zijn.
Het enige wat dan nog resteert is wat pijn in je buik van het moment. Dit heeft dan niets meer te doen met het grote woord 'afwijzing', maar is een respons op dat iemand iets niet met je wilt. En dat je daar zo op reageert heeft waarschijnlijk met je verleden te maken.
Ik denk dat ik me nu in deze fase bevind. Waarbij de afweermechanismen nog wel kunnen opdoemen, maar ze zijn niet zo krachtig meer. Ik vermoed dat uiteindelijk ze ook zullen verdwijnen als ik me blijf ontwikkelen en dat zelfs mogelijk de gevoelens van pijn in je buik zouden kunnen verdwijnen. Al is dat niet noodzakelijk, want deze zijn veel korter van duur en in principe niet onoverkomelijk. De afweer is veel hardnekkiger en duurt langer.
'Je kan alleen jezelf afwijzen', lijkt waar te zijn. Het gebrek aan zelfliefde en de aanwezige zelfhaat lijkt dit allemaal toe te staan. Waarom zou een ander je waarde bepalen? Daar lijkt al een denkfout in te zitten. Dat is makkelijker gezegd dan gedaan, maar er kunnen zoveel redenen zijn waarom anderen geen interesse in je hebben.
Dit kan komen doordat ze bijvoorbeeld geen tijd hebben, of ze doen je denken aan iemand anders, of er zijn andere persoonlijke redenen die helemaal niks met jou te maken hebben. In het geval van een man of vrouw en liefde moet je ook nog eens, in de meeste gevallen, op de vader of moeder lijken van degene met wie je wat zou willen beginnen. Kan jij er wat aan doen als je er niet genoeg op lijkt?
Tot slot is het ook nog weleens interessant om af te vragen hoe hard je andere mensen nu echt nodig hebt. Hoe belangrijk zijn ze nu echt? Kan je ook zonder? Bovendien, er zijn 8 miljard mensen, er zijn genoeg mogelijkheden toch? Vandaar dat dit ook vaak kinderlijke gevoelens worden genoemd. Kinderen zijn afhankelijk van hun ouders om te overleven, dus die kunnen niet zonder. Maar als we volwassenen kunnen we wel zonder andere mensen. We vermengen die twee met elkaar. Oftewel, het is een uitdaging om het heden niet met het verleden te mengen. (foto: Unsplash/willekeurig persoon)
Sjoerd (1984) is ervaringsdeskundige, heeft 15 jaar ervaring 'op de sofa' en bestudeert in zijn vrije tijd psychologie en het boeddhisme. Ook yoga en meditatie zijn hem niet onbekend. Verder is hij online media ondernemer, www.valkeringmedia.nl, afgestudeerd Business Administration (WO) en fervent dierenliefhebber.
Lees het artikel op de mobiele website