Column | Is boeddhisme voor wappies of niet?

De mensen die ik spreek zijn doorgaans niet zomaar te overtuigen van het nut van het boeddhisme. Ze wijzen het bij voorbaat al af of nemen niet de tijd om het serieus te bestuderen. En dat is zonde, want er zijn wel aanwijzingen dat het nut heeft.

Er is natuurlijk een groep die het 'zweverig' vindt en er helemaal niet naar wil luisteren. Die zijn bij voorbaat al afgeschreven. Ik vraag me alleen af hoe ik mensen, die wel iets meer willen horen, kan overtuigen. Vaak krijg je dan nog te horen 'dat dingen toch logisch' zijn die de wijze mannen toepassen. Alleen het zelf implementeren in hun leven doen ze niet.

Het is misschien ook een kwestie van timing. De tijd moet er rijp voor zijn om er mee aan de slag te gaan. Je moet in eerste instantie erkennen dat je lijdt, want de eerste van de vier edele waarheden is 'dat het leven lijden is'. Als je dat niet ervaart of niet wil zien, wordt de rest van de theorieën en ervaringen al onmogelijk.

Verder moet je naar jezelf kunnen kijken en niet te veel gehecht zijn aan je ego, aan je persoonlijkheid. Als je zwaar in je ego zou zitten, wordt het lastig om neutraal te observeren, iets wat wel nodig is om bijvoorbeeld te kunnen mediteren. Als je alles als een prestatie of trots ziet, iets zwaar persoonlijks, dan is boeddhisme het tegenovergestelde.

Juist dit is iets wat mensen angst inboezemt. Dat niet-zijn, de afbraak van het ego die deels gepaard gaat met het boeddhisme. Maar daar zit hem wel iets in dat je kan waarnemen, dat je zelfs kan meten. Als een monnik zegt je bent geen onafhankelijk persoon, je bestaat grotendeels uit lucht en water. Dan heeft ie geen ongelijk. Je lichaam bestaat voor 55 á 60 procent uit water.

Voor dat 'niet-zijn' moet je open staan. Als je hiervoor open staat, dan kan je dingen observeren, wat er op wijst dat de boeddhisten geen onzin uitkramen. Sowieso, is het geen religie, maar een empirische wetenschap. Iets dat je kan waarnemen en ervaren en van daar uit conclusies kan trekken.

Sogyal Rinpoche, een inmiddels overleden meester van het Tibetaanse boeddhisme, zei altijd: 'Als je je gedachten niet roert, dan wordt het stil'. Oftewel, hij gaf dan aan als je een glas water dat troebel is een half uur laat staan, dat het daarna helder wordt. Zo werkt het ook met de geest. Dit is niet onwaar. Als je gaat mediteren en je gaat je adem en je gedachten observeren, word je rustiger.

Zo zullen er meer dingen zijn die meetbaar zijn. Volgens het boeddhisme is begeerte iets wat lijden veroorzaakt. Dat valt best waar te nemen. Als jij iets wil, en dat lukt niet, dan snapt iedereen dat je in de problemen komt. Dat continu maar in de toekomst leven, dat is an sich ook al lijden.

Dit is iets wat ook veel rust kan geven, in het moment leven. Sommige mensen denken vaak over het verleden na of hebben wilde plannen voor de toekomst, maar je kan ook gewoon van dag tot dag leven. En zelfs gedurende de dag kan je dit toepassen, als je bang bent voor iets later op de dag of veel spijt hebt van wat er eerder is gebeurd. Dan is er met bewustzijn altijd een kans om 'het koninkrijk van God in te stappen' en in het nu te gaan leven, zoals Thich Nath Hanh dat altijd zegt.

Er zullen ook dingen zijn uit de boeddhistische stromingen die moeilijker waar te nemen zijn. Bijvoorbeeld de theorie van reïncarnatie of karma. Dit zijn dingen die doorgaans ons voorstellingsvermogen te buiten gaan. Dat wil dan nog niet meteen zeggen 'dat het niet waar' is. Ergens is het niet onlogisch, als jij eigenlijk alleen uit natuurlijke elementen bestaat. Dan is het niet onaannemelijk dat je na de dood in een andere vorm weer verder zou kunnen leven.

Al met al, moeten we vaststellen dat dit processen zijn. Je kan niet van de ene op de andere dag 'geloven' in het boeddhisme. Je kunt de teksten bestuderen, zo nu en dan mediteren en proberen te observeren of het klopt wat er wordt gezegd. Iets bij voorbaat afwijzen is natuurlijk onverstandig. Al kan het zijn dat bij mensen de angst gewoon te groot is om verder te kijken. Dat moet ook gerespecteerd worden. (foto: Ivan Tejero/Unsplash.com)