'De cheeta is de meest bedreigde katachtige in Afrika'

Het NRC publiceerde afgelopen weekend een artikel over bedreigde carnivoren. Onder die dieren valt de jachtluipaard. Het snelste landdier ter wereld heeft het niet makkelijk, in 2016 al bleek dat het dier in Zimbabwe binnen twee decennia met 85 procent was afgenomen.

Stijn Verschueren (27), ecoloog bij het Cheetah Conservation Fund en werkt in Namibië, vertelt aan het dagblad dat mensen normaliter de jachtluipaard niet hoeven te vrezen. 'Mensen valt hij niet aan. Ik heb het in ieder geval nog nooit gehoord. Maar boeren willen hem niet op hun land, want hij doodt geiten, schapen, kalveren. Boeren zetten vallen. Of ze schieten de cheeta, zoals het jachtluipaard ook wordt genoemd, af.'

'Cheeta’s zijn extra kwetsbaar omdat ze overdag actief zijn. Dat moeten ze wel, want de nacht is al bezet door de leeuw, de hyena en het luipaard. Dat zijn sterkere soorten. Om deze soorten te ontwijken, leeft de cheetah vooral buiten de beschermde natuurparken. Hij heeft een uitgestrekt leefgebied, en dus meer kans op contact met mensen.'

Daarnaast is er nog een probleem. De jachtluipaard heeft de savanne nodig, terwijl die aan verbossing ondergaat. 'Mensen perken de van nature regelmatige branden op de savanne in. De grassen, die na een brand snel opschieten, verliezen het in de concurrentiestrijd van jonge boomscheuten. De verbossing wordt extra gestimuleerd door de toenemende CO2-concentratie in de lucht', licht de ecoloog toe.

Ook wordt er veel gehandeld in welpjes. In het Midden-Oosten is de jachtluipaard populair als huisdier. Ook leeuwen en tijgers zijn graag geziene huisdieren. De cheeta heeft een extra probleem dat het zich in gevangenschap niet makkelijk voortplant. Ook zouden ze niet het juiste voedsel krijgen, waarde ze obesitas krijgen of darm- en stofwisselingsziekten.

Nog 7.000 jachtluipaarden in het wild

'De cheeta is de meest bedreigde katachtige in Afrika', zegt Verschueren. 'Honderd jaar geleden waren er naar schatting nog 100.000, nu nog zo’n 7.000. In Namibië zet het Cheetah Conservation Fund zich al dertig jaar in voor het behoud van de cheeta. Veel is gericht op de boeren. Ze kunnen hun vee laten beschermen door waakhonden, bijvoorbeeld door de Anatolische herder. Dat werkt goed.'

Naast Afrika leven jachtluipaarden ook onder andere in Azië en Iran. Maar ook die populaties nemen volgens de onderzoeken die gepubliceerd zijn in 2016 sterk af. In Iran ging het destijds om minder dan 50 jachtluipaarden. Deze onderzoeken wezen aan dat het kleiner worden van zijn leefomgeving de grootste bedreiging is. Jachtluipaarden leven ook vaak buiten een beschermde omgeving en zijn dan kwetsbaarder, onder andere tegenover boeren.

In 2019 dacht de Cheetah Conservation Fund dat de jachtluipaard niet lang te leven meer heeft. Ook de handel in de dieren maakt ze kwetsbaar. Onder rijke mensen zijn de katachtigen populair. 'Als je naar de cijfers kijkt, dan kun je niet anders dan concluderen dat de cheeta binnen enkele jaren is uitgestorven', zei de Amerikaanse bioloog en oprichter van CCF Laurie Marker destijds. (foto: Thomas Fuhrmann/Wiki Commons)