Waarom ontfermt een bonobo-moeder zich over een adoptie-aap?

Onderzoekers hebben hun hoofd gebogen over een bonobo-moeder die zich ontfermd heeft over een aap dat niet de hare is. Ze vragen zich af waarom de vrouwelijke primaat dit doet. Er blijken verscheidene verklaringen te zijn.

Een bonobo-kind van tweeënhalf jaar, genaamd Floria, wordt in het Wamba-bos in Congo verzorgd door een moeder die niet de hare is. Marie, achttien jaar, heeft zelf ook al twee jonge apen van twee en vijf jaar. Ze doet bijna net zoveel voor haar eigen kinderen als voor Floria, zo schrijven Japanse primatologen in Scientific Reports.

Deskundigen vragen zich af waarom ze dit doet, want voor haar eigen genen zal het niet helpen. Een verklaring in de wetenschap voor dit soort gedrag is sinds de jaren zestig 'kin selection' (verwantenselectie): Dit betekent dat je indirect je eigen genen een voordeel geeft door voor een familie te zorgen.

Het is volgens primatoloog Karline Janmaat geen toeval dat dit een keer vaker is waargenomen bij een bonobo. Dit heeft ermee te maken dat de vrouwtjes de baas zijn in de groepen, in tegenstelling tot bij chimpansees, waar de mannetjes de baas zijn. Bonobogroepen trekken soms met andere groepen op, terwijl dit bij chimps niet het geval is, die zijn veel vijandiger.

'Ik vermoed dat dat komt doordat bij de bonobo’s de vrouwen de baas zijn. Mogelijk leidt dat tot minder conflicten, omdat de bazen van de twee buurgroepen, de vrouwen, vaak verwant zijn aan elkaar. Dat komt weer doordat de dochters net als de bij de chimps naar buurgroepen migreren als ze ouder worden. Maar bij chimps zijn de bazen van twee buurgroepen mannen en dus minder verwant en wellicht daarom minder tolerant tegenover elkaar', zegt ze tegen NRC.

Andere verklaringen gedrag bonobo

In het wetenschappelijk artikel va Scientific Reports worden meerdere verklaringen aangedragen voor het adopteren van een aap als moeder zijn. Zo zou ze kunnen oefenen om zelf later een aap groot te maken, al gold dit niet in dit geval, omdat de moeder al twee kinderen had. Ook kan het met bondgenootschap met andere groepen te maken hebben. Als de aap later naar een andere groep trekt, kan er een betere band ontstaan tussen de groepen.

Tot slot zou ook het sterke verlangen om een 'kind' op te voeden te voeden ook een rol kunnen spelen. Bij het adopteren zou de drang over slaan op andere apen. Een moederaap die geadopteerd heeft, zou eerder in haar leven al een maand met een dode roodstaartmeerkat hebben rondgelopen. Primatologen zien dit ook als een soort zorginstinct. (foto: T.K. Naliaka/Wiki Commons)