Eenzaam voelt iedereen zich wel eens, maar hoe praat je er nu over?

Bijna iedereen krijgt wel een eenzaamheid in zijn of haar leven. Toch is het een taboe en niet een onderwerp wat snel besproken wordt. Hoe kun je dit taboe nu het beste verbreken en er wel over praten? Martha Talma, senior adviseur bij Movisie, ontwikkelde samen met ervaringsdeskundigen en professionals een training over hoe je in gesprek kunt gaan over eenzaamheid en deelde dit in het Magazine Bodytalk.

In haar werkervaring en persoonlijke leven leerde Talma dat eenzaamheid nog altijd een groot taboe is, terwijl bijna iedereen zich wel eens eenzaam voelt. Volgens haar heeft dat voor een groot deel te maken met schaamte. ‘Daarbij confronteert praten over iemand anders eenzaamheid je ook met jezelf. Heb ik wel voldoende ondernomen om mijn oma uit haar isolement te halen? Had ik niet sneller signalen moeten oppikken of moeten ingrijpen?’, vertelt ze in BodyTalk.

Om dit taboe te doorbreken, ontwikkelde Talma samen met ervaringsdeskundige en professionals een training over hoe je op een goede manier in gesprek kunt gaan over eenzaamheid. De trainingsmaterialen zijn oorspronkelijk gemaakt voor hulpverleners en vrijwilligers, maar de tips zijn voor iedereen te gebruiken. Het belangrijkste wat je kunt doen als je wilt praten over eenzaamheid, is het van mens tot mens doen, stelt Talma. ‘Als een collega of vriend naar je luistert, bevind je je in een gelijkwaardige verhouding tegenover elkaar. Mensen krijgen dan terecht het gevoel dat de interesse van de andere authentiek is.’

Luisteren en aandacht

Maar dat in gesprek met elkaar gaan, hoe doe je dat op een goede manier? ‘Belangrijk is om een ontspannen en empathische basishouding aan te nemen. Dat lukt beter als je weet dat een goed gesprek over eenzaamheid vooral om reflectief luisteren draait.’ Volgens Talma is het ook cruciaal dat je je gesprekspartner oprechte aandacht geeft en regelmatig probeert samen te vatten wat hij of zij bedoelde. ‘Weten wat je gesprekspartner precies bedoelt, is een kunst en vraagt een continue afstemming. ‘Je voelt je…’, ‘Je hebt het idee dat…’ zijn typische zinnetjes om betekenisvolle gevoelens en behoeften in eigen woorden terug te geven.’

Talma legt uit dat de essentie is dat je gist naar wat de ander bedoelt. De ander kan hier vervolgens op inhaken en jou corrigeren. Juist door die correcties en reflecties stroomt het gesprek op een goede manier en creëert het een gevoel van gezien, gehoord en begrepen worden. Op deze manier ben je een actieve luisteraar. Een passieve luisteraar daarentegen zal ‘alleen’ luisteren en op die manier kom je volgens Talma nooit bij de kern van het probleem.

Tijd

Je gesprekspartner hoeft niet binnen minuten zijn hele levensverhaal bij jou neer te leggen. Het nemen van tijd voor het gesprek en je partner niet gehaast laten voelen is minstens even belangrijk om het gesprek goed te laten vloeien vindt Talma. ‘Het stigma op eenzaamheid creëert ook remmende gedachten bij mensen die zelf eenzaamheid ervaren. Ze vrezen vaak dat hun boodschap hun gesprekspartner een ongemakkelijk gevoel zal geven. Want het klinkt zo zwaar.’ Ook schamen mensen zich ervoor.

De beste manier om hier mee om te gaan, behalve tijd geven, is niet direct naar iemands eenzaamheid te vragen. ‘Dat is voor veel mensen te confronterend. Je kunt wel beginnen met een concrete vraag zoals: Hoe voel je je vandaag? Neem dan wel je tijd: stel de vraag met aandacht. Het heeft geen zin om terloops te polsen’, legt Tamla uit.

Vragen stellen

Op het moment dat je gesprekspartner zich comfortabel genoeg voelt om zich open te stellen, kun je aansturen op een gesprek over wat echt van waarde en betekenis is voor de ander. Vragen zoals ‘wat of wat inspireert jou’, ‘waar ben je trots op’ of ‘is er iets wat je nog graag wilt bereiken?’ biedt meestal openingen. Op die manier krijg je ook een beter idee van wat en wie echt belangrijk is voor de ander.

Maar, waarschuwt Talma, schakel niet te snel over naar oplossingen. ‘De andere verwacht meestal geen oplossingen. Integendeel. Te snel goochelen met tips en tricks werkt vaak zelfs averechts. Want als je eenzaamheid met een paar concrete acties kunt verhelpen, waarom voelt die persoon zich dan nog alleen?’ Het laat mensen niet beter voelen en met goed luisteren en reflecteren, komt de persoon vaak zelf al tot meer inzicht.

Kwetsbaar

De op genoemde tips gaan vooral over hoe jij, als luisteraar, een goede steun kan zijn voor jouw gesprekspartner. Maar vergeet ook niet jezelf, stelt Talma. ‘Als luisteraar mag jij je ook kwetsbaar opstellen. ‘Soms komt het verhaal dat iemand vertelt hard binnen. Zo’n gesprek kan je persoonlijk raken, zeker omdat de verteller vaak een betekenisvolle andere is. Dat is niet erg, het heeft geen zin om lastige gevoelens weg te moffelen. De andere mag ook zien dat zijn verhaal impact heeft. Het toont aan dat je om elkaar geeft.' (Foto: Pexels/Stefan Stefancik)