Mensen zijn denkers, maar dat zijn ze niet alleen. Ze zijn ook piekeraars. Nachten lang malen over de ‘wat als’ gedachten en niet ermee kunnen stoppen: veel mensen maken het mee. Zowel Bart Verkuil psycholoog aan de Universiteit Leiden en de PEP Groep, als Filip Raes, gedragstherapeut aan de KU Leuven, schreven een boek over piekeren en zochten uit waarom mensen dit precies doen.
Prehistorie
Tegen NU.nl zegt Verkuil, schrijver van De gelukkige piekeraar, dat prehistorische jagers en verzamelaars die een vuistbijl wilden maken een aantal dingen moesten kunnen. Ze moesten vooruit denken zodat ze zich konden realiseren dat de bijl nodig was om later een dier ermee te kunnen doden. Daarbij waren de jagers en verzamelaars groepsdieren die zich in elkaar in moesten kunnen leven, want ze woonden immers samen en deden alles samen.
Maar wat heeft dit nu met piekeren te maken? Verkuil legt het uit. In deze tijden van de jagers en verzamelaars ziet hij namelijk een aantal belangrijke evolutionaire kenmerken die de mens zowel tot homo sapiens (de denkende mens) als potente piekeraar maakt. De capaciteit die de mens heeft om vooruit te moeten denken, net zoals de jagers en verzamelaars dat moesten, zorgen ervoor dat mensen in deze tijd eindeloos kunnen piekeren over die ‘toekomst’ momenten.
Ze denken niet na over hoe ze een bijl moeten maken, zodat ze ‘s avonds eten krijgen. Maar ze denken na over wat er kan gebeuren tijdens en na het aanstaande sollicitatiegesprek of wat er gaat gebeuren als ze de confrontatie met hun baas aangaan.
Dit piekeren over de toekomst, de ‘wat als’, gaat altijd over gedachten die automatisch blijven terugkomen en negatief zijn. Het leidt niet tot een oplossing of handelen, in tegenstelling tot ‘normaal’ nadenken. Verkuil stelt dan ook dat piekeren niet altijd nuttig is, omdat je er niet mee verder komt.
Vals gevoel van controle en problemen
Behalve dat het niet altijd nuttig is, kan piekeren ook een vals gevoel van controle geven volgens Raes, schrijver van Weg van het Piekeren: Actie als Remedie. ‘Het geeft een veilig gevoel. Je bent ermee bezig. Je probeert je eruit te piekeren. Maar bij de echte piekeraars wordt dat een gewoonte strategie die je uiteindelijk lamlegt’, vertelt hij tegen NU.nl
Daarbij is piekeren ook één van de grootste voorspellers van angst en depressieve stoornissen. Dit is niet bij iedereen het geval, maar bij wie het wel het geval is is het belangrijk om professionele hulp te zoeken. Piekeren zou niet zover moeten gaan dat je gehele leven tot stilstand komt. Volgens Raes is het naast het zoeken van professionele hulp, ook al helpend als je leert op te merken wanneer je aan het piekeren bent. ‘Maak dan onderscheid tussen problemen waar je nog wel controle over hebt en waar die helemaal ontbreekt’, aldus Raes.
Lig je in bed en raak je in paniek door naderende deadlines, overlopende to-do lijsten of financiële problemen? Ga even uit bed en schrijf het op voor de volgende ochtend. Diep in de nacht is er niet veel te doen aan deze problemen. Maar maak je je bijvoorbeeld zorgen over hoe het gaat met een ziek familielid of over hoe lang de corona crisis nog gaat duren? Probeer in te zien dat deze dingen buiten je eigen controle liggen en dat je hier niets aan kan doen. Piekeren gaat het niet oplossen en dat is belangrijk om in te zien.
Positieve eigenschappen
Helemaal stoppen met piekeren is vrijwel onmogelijk volgens Raes en Verkuil, omdat het zo iets menselijk is. Het belangrijkste is om het niet je leven te laten controleren en te accepteren dat het leven soms niet perfect is. Maar, stellen de schrijvers, piekeren is niet alleen maar negatief en slecht. Mensen die piekeren zijn namelijk vaak zorgzamer dan mensen die niet piekeren: ‘Ze vertonen sneller bepaald gezondheidsgedrag, zoals je insmeren als de zon schijnt of eerder stoppen met roken, omdat ze zich zorgen maken over de gevolgen hiervan.’ Dus ondanks het veel negatieve kanten heeft, is het ook simpelweg iets van het mens zijn en zijn er ook positieve eigenschappen uit te halen. (Foto: Pexels/RODNAE Productions)
Plaats reactie
0 reacties
Je bekijkt nu de reacties waarvoor je een notificatie hebt ontvangen, wil je alle reacties bij dit artikel zien, klik dan op onderstaande knop.
Bekijk alle reacties