‘Shoppen of afspraak' heeft gevolgen voor ons koopgedrag

Shoppen op afspraak: het kan sinds een aantal weken. Je boekt een tijdslot, vaak rond de twintig minuten, om te winkelen bij je favoriete winkels. Maar wat dit doet met het koopgedrag van de mens? Psychologisch ligt er namelijk een aantal verleidingen op de loer stelt RTL in een artikel. Door maar liefst vier psychologische principes is de kans groot dat je meer uitgeeft dan je eigenlijk van plan was.

1. Sunk Cost Fallacy: ‘Anders is het voor niets geweest’

Je wilt al maanden iets leuks kopen bij een winkel, maar door de lockdown was bestellen de enige optie. Nu, eindelijk sinds een aantal weken, is het mogelijk om even snel door je favoriete winkels te struinen. Je gaat naar de website van de winkel, vult alles netjes in en houd je e-mail in de gaten voor de bevestigingsmail.

Als die binnen is, kan je ernaartoe. Fietsend, lopend of met de auto. Alles mag en alles kan. Soms kan je gelijk naar binnen en soms moet je even wachten in een rij, maar dan uiteindelijk mag je echt naar binnen. Eenmaal binnen besluit je direct hoe dan ook iets te kopen, anders is het hele reserveren, gezondheidscheck en je dag erop inplannen, voor niets geweest. Het brein geeft je namelijk het gevoel dat je alle moeite voor niets hebt gedaan als je uiteindelijk niets koopt. Terwijl dat rationeel natuurlijk niet klopt.

2. Wederkerigheid: iets willen terug doen

Niet alleen jij hebt moeite gedaan om in de winkel te komen winkelen, de winkelier heeft er ook moeite in gestopt. Er is een online formulier opgezet, de reservering is bevestigd en de winkel is veilig en welkomend ingericht. Er is duidelijk moeite gedaan, om jou te kunnen verwelkomen.

Die moeite wil je brein onbewust graag belonen, op dezelfde manier dat je jezelf wilt belonen voor de moeite die je hebt gedaan om er te komen. Maar hoe beloon je jezelf en de winkelier? Precies, door iets te kopen. Daarom zal het onwaarschijnlijk zijn dat mensen met een lege tas weer vertrekken, omdat ze zich dan wellicht schuldig gaan voelen voor het innemen van een tijdsblok, maar niets ervoor terug doen.

3.  Cognitieve dissonantie: wie reserveert, spendeert

Een reservering maken om te shoppen doe je vaak enkel omdat je één of een aantal specifieke producten die je heel graag wilt kopen. Daar steek je moeite in, om de kans te krijgen het te kopen. Maar op het moment dat je in de winkel bent en het product vindt, is de ‘leuk’ er toch af. Je brein snapt dit alleen niet: je was er toch zo enthousiast over en je wilde het toch zo graag helpen?

Op dit moment heb je twee mogelijkheden: je kan je overtuiging aanpassen en toegeven dat het misschien niet zo’n goed idee was om specifiek voor dat product te reserveren. Of, een makkelijkere optie, is om het ‘gewoon’ te kopen en net te doen alsof je het alsnog graag wil hebben. Op die manier hoef je niet je inschattingsfout toe te geven.

4. Schaarste: je hebt een strikt tijdslimiet 

Normaal gesproken kan je elke winkel binnenlopen die je wilt en maakt het niemand uit hoe lang je er in blijft, of hoe lang je allerlei kleren wilt passen. Nu heb je vaak maar rond de twintig minuten tijd en na die twintig minuten moet je ook echt weg. Het zal je verbazen, maar twintig minuten winkelen is niet veel. De tijd vliegt voorbij en het is dus belangrijk om niet te lang te twijfelen of te treuzelen, want dan gaat kostbare tijd verloren.

In dit geval ervaar je schaarste. Niet in spullen, maar in tijd. Je kan in principe allerlei shop afspraken maken, om zo kort, maar vaak te gaan. Maar dit is weer een ‘heel gedoe’ en het gevolg daarvan is dat je brein de ratio nog wat verder uitschakelt, om op gevoel sneller te handelen. En minder kritisch na te denken wat er allemaal in je mandje verdwijnt.

Al deze punten zorgen er dus voor dat mensen meer in hun mandje gooien tijdens het shoppen of afspraak, dan tijdens het ‘normale’ winkelen. Het plannen vooraf, de tijdsloten, de korte tijd in de winkel en de moeite die anderen voor jou doen, zorgt voor een soort druk om iets te kopen en vooral om meer te kopen.

(Foto: Pexels/Porapak Apichodilok)