Essayist Stephan Sanders omschrijft op treffende wijze hoe de mens tegenwoordig met zijn mobiele telefoon omgaat. We lijken geen dag, geen uur, misschien wel geen minuut meer zonder het technologische apparaat te kunnen.
Sanders zegt in zijn stuk dat hij bij de meeste gebruikers de leegte van het bestaan mist. Hij geeft als voorbeeld de trein in een Parijse metro waar mensen vroeger nog stukken over het existentialisme lazen. Maar tegenwoordig zit iedereen verzeild in zijn mobiele telefoon.
'Nu stevenen we af op een tienjarig jubileum van deze massale introductie, en wat een overweldigend succes is ze geworden. Smart-loos leven is de nieuwe ascese, weggelegd voor zonderlingen en on-maatschappelijken, zoals ze vroeger werden genoemd. Maar ik herinner me toch levendig het afwachtend, verlegen oogcontact in het openbaar vervoer, waarna zich soms een praatje of een heus gesprek ontwikkelde. Voltooid verleden tijd', schijft hij.
Sanders verwacht niet dat het einde der tijden nabij is nu we al ruim tien jaar verslaafd zijn aan de moderne telefoon. ' Gaat de beschaving naar de knoppen? Welnee, ze komt op zo’n hoog plan dat niemand meer precies weet wie wat nu precies beheert en beheerst, welk contact algoritmevrij is en wie opdrachtgever is en wie het te gebruiken, ruw materiaal.'
Maar sommige leeftijdsgroepen lijden er wel flink onder. 'Om het sociologisch uit te drukken: individueel gemak heeft een sociale woestenij opgeleverd. Wat opvalt aan de onderzoeken naar eenzaamheid is dat vooral jongeren tussen de 18 en 21 jaar er het meest last van hebben. Het is de generatie die opgroeide met ‘sociale media’, ze zijn het meest bedreven in het gebruik.'
Mensen willen continue prikkels en vermijden de existentiële leegte, die nog wel bestaat, zo herinnert de columnist ons. 'Om nog maar niet te beginnen over de rol van de uitgestelde behoefte, de honger naar informatie en feitjes die niet meteen kan worden gestild. De grote vijand is de verveling en die pareren we nu met een blik op het scherm, maar kom me niet vertellen dat daarmee de existentiële leegte is verdwenen.'
Sanders heeft heel lang zonder telefoon gedaan, maar is nu alsnog overstag gegaan. 'Het gemak is evident: ter plekke een Wikipedia-antwoord opzoeken, een afspraak vijf minuten verzetten, ter plekke laten weten waar je precies staat te wachten op die andere mobielgebruiker. Betalen met je toestel. De Twitterstroom volgen van heel en half bekenden, op Instagram en TikTok en …. Nee, dat nu juist weer niet. Het schijnt dat de sociale media nog steeds gezegend zijn met de onschuld van het oude, onware gezegde: ‘Schelden doet geen pijn’. Maar bedreigingen, verdachtmakingen, sexting, laster, privégegevens die viral gaan, richten wel degelijk zware beschadigingen aan.'
Los van dat de telefoon soms voor asociale omstandigheden zorgt waarbij iemand de telefoon opneemt terwijl hij met iemand anders in gesprek is of liever een berichtje leest dan dat hij met zijn of haar tafelgenoot in gesprek gaat, is de continue bereikbaarheid een groot nadeel volgens Sanders.
'Let wel: het is de constante beschikbaarheid, soms 24/7, die de telefoon van je verwacht, want ook ’s nachts stromen er berichten binnen, die de volgende dag verwerkt moeten worden. Vroeger hadden hartchirurgen piepers, die ze in noodgevallen uit bed bonjourden. Wij zijn allen hartchirurgen geworden – zonder de bijbehorende status en beloning', concludeert hij in zijn stuk.
Lees het hele artikel op de site van de NRC.
Lees het artikel op de mobiele website