Welke drie verschillende lichaamstypen zijn er zoal en wat zegt dat over de persoonlijkheid?

De drie lichaamstypen, of somatotypes, zijn ectomorf, mesomorf en endomorf. Deze classificatie werd in de jaren 40 geïntroduceerd door psycholoog William H. Sheldon, die een verband zag tussen lichaamsbouw en bepaalde psychologische kenmerken. Hoewel deze theorie niet onomstreden is en tegenwoordig met nuance wordt bekeken, biedt het nog steeds een interessante benadering om de verschillende lichamelijke bouwtypes te beschrijven. Elk lichaamstype heeft unieke kenmerken met betrekking tot vetverdeling, spiermassa en metabolisme. Hoewel mensen vaak een mengsel van deze typen hebben, kan één type vaak dominanter aanwezig zijn.

Een ectomorf is typisch lang, slank en heeft een smalle lichaamsstructuur met weinig vet- en spiermassa. Mensen met dit type hebben meestal een hoog metabolisme, waardoor ze minder snel gewicht aankomen, zelfs als ze veel eten. Ectomorfen hebben vaak lange ledematen en een rechte lichaamsbouw, zonder duidelijke rondingen of uitgesproken spieren. Het kan voor hen moeilijk zijn om spiermassa te winnen, wat het een uitdaging maakt om te ‘bulken’ of fysiek volume toe te voegen. Dit lichaamstype wordt vaak geassocieerd met activiteiten zoals langeafstandslopen, waar een slank postuur een voordeel kan zijn.

Mesomorfen worden gekenmerkt door een atletisch en gespierd postuur, met een natuurlijke aanleg om spiermassa te ontwikkelen en vet snel te verbranden. Dit lichaamstype heeft vaak brede schouders, een smalle taille en een goed ontwikkelde spierstructuur, zelfs zonder intensieve training. Mensen met een mesomorfe bouw kunnen relatief gemakkelijk spieren opbouwen en behouden, waardoor ze vaak sterker en fysiek krachtiger zijn. Dit maakt hen geschikt voor sporten waarbij kracht en explosiviteit belangrijk zijn, zoals sprinten, gewichtheffen en bodybuilding.

Endomorfen hebben een ronder en zachter postuur, met een grotere neiging om vet vast te houden, vooral rond de buik, heupen en dijen. Dit lichaamstype heeft meestal een lager metabolisme, wat betekent dat ze eerder gewicht aankomen en moeilijker afvallen. Endomorfen kunnen sterk zijn, met een goede basis voor krachttraining, maar ze hebben vaak moeite om een laag vetpercentage te behouden. Dit lichaamstype wordt vaak geassocieerd met kracht- en uithoudingssporten waar een zekere massa en stabiliteit voordelig kunnen zijn, zoals worstelen of schaatsen.

Hoewel somatotypes beschrijven hoe een lichaam er uit kan zien en functioneert, is het belangrijk om te benadrukken dat mensen meestal een mix van deze eigenschappen bezitten. Zo kan iemand een ecto-mesomorf zijn, met slanke ledematen maar een gemakkelijke aanleg voor het opbouwen van spieren. De somatotype-theorie benadrukt vooral uiterlijke kenmerken, maar ons lichaam reageert ook sterk op leefstijl, voeding en training. Hierdoor kan een persoon zijn of haar lichaamstype tot op zekere hoogte beïnvloeden door gezondere keuzes en regelmatige beweging.

Moderne wetenschappers beschouwen somatotypes nu als een algemeen hulpmiddel, zonder rigide conclusies te trekken over persoonlijkheid of fysieke beperkingen. Hoewel iemands dominante somatotype een startpunt kan zijn om een passende fitnessstrategie te kiezen, bepaalt het niet volledig wat iemand wel of niet kan bereiken. Dankzij doorzettingsvermogen en aanpassing kan iemand met elk lichaamstype een goede gezondheid en fysieke prestaties bereiken.

Update met Kretschmer

Ook Ernst Kretschmer heeft onderzoek gedaan naar de verschillende lichaamstypen in combinatie met de persoonlijkheid. Kretschmer, een Duitse psychiater en wetenschapper uit de vroege 20e eeuw, staat bekend om zijn theorie over de samenhang tussen lichaamstypen en persoonlijkheidskenmerken. In zijn boek "Körperbau und Charakter" (1921) stelde hij dat er een verband bestaat tussen het fysieke voorkomen van een persoon en diens psychische gesteldheid. Kretschmer identificeerde drie hoofdtypen lichaamstypen: het leptosome (ectomorfe), het pycnische (endomorfe), en het atletische (mesomorfe) type. Elk van deze typen werd door hem gekoppeld aan bepaalde temperamenten en een verhoogde gevoeligheid voor specifieke psychische stoornissen.

Het leptosome type, dat zich kenmerkt door een slank, tenger postuur, zou volgens Kretschmer vaak introvert en gevoelig zijn, met een neiging tot schizofrene stoornissen. Daarentegen beschreef hij het pycnische type, dat eerder rond en gezet is, als sociaal, opgewekt en emotioneel, maar ook vatbaarder voor stemmingsstoornissen zoals bipolaire stoornissen. Het atletische type – gespierd en sterk gebouwd – werd door Kretschmer geassocieerd met een meer evenwichtige, soms wat stugge persoonlijkheid, met een kleinere kans op ernstige psychische stoornissen.

Hoewel Kretschmers ideeën in zijn tijd veel invloed hadden, worden ze tegenwoordig met de nodige scepsis bekeken. Moderne psychologie en psychiatrie erkennen dat persoonlijkheid en geestelijke gezondheid het resultaat zijn van een complexe interactie tussen genetische, biologische, psychologische en omgevingsfactoren. Toch blijft Kretschmers werk historisch interessant, omdat het een van de eerste pogingen was om systematisch verbanden te leggen tussen lichaam en geest, iets waar ook in de hedendaagse wetenschap nog steeds belangstelling voor bestaat – zij het op basis van geavanceerdere methoden en inzichten.

Alexander Lowen en dysplasie in lichaam

In het boek The Betrayal of the Body verwijst Alexander Lowen tot slot ook nog naar zogenaamde 'dysplasie in het lichaam'. Hij bedoelt daarmee dat er afwijkingen zijn in de vorm van het lichaam die ongebruikelijk zijn. 'Dysplasie verwijst ernaar dat verschillende delen van het lichaam niet harmonieus zijn verdeeld', aldus Lowen. Een patiënt van hem had bijvoorbeeld 'een dysplastisch figuur: haar bovenste deel van haar lichaam was lang en dun en het onderste gedeelte was grotendeels atletisch', aldus Lowen. 'Het lichaamspostuur is belangrijk in de psychiatrie want het zegt wat over de persoonlijkheid.'