Blog | Arthur Janov, is hij een gekkie of lag hij nu ver voor op de rest?

Wilhelm Reich, Alexander Lowen, Arthur Janov. Allemaal mannen die in de 20e eeuw met het lichaam bezig zijn geweest in het kader van de psychotherapie. Ze zijn toen misschien niet erkend, maar zaten zijn niet op het juiste spoor? Ik vrees van wel.

In de 21e eeuw gaat steeds meer traumatherapie richting lichaamswerk. Een voorbeeld is het Somatic Experiencing van Peter Levine, wat puur lichamelijk werk is eigenlijk. 'Van beneden naar boven' in plaats van de cognitieve therapieën die van 'boven naar beneden werken', van de geest naar het lichaam.

Arthur Janov zijn Primal Therapy is uiteindelijk ook verdreven wegens een gebrek aan wetenschappelijk bewijs. Natuurlijk waren zijn Primals wel gekkigheid, ik bedoel het is gek om bewust te gaan schreeuwen of te huilen. Ik denk dat het lichaam en het bewustzijn niet trapt in neppe dingen. Maar over het algemeen vermoed ik dat Janov wel in de juiste richting zat.

Trailer over de Primal Therapy van Janov

Hij was één van de eerste die ook over geboortetrauma begon, iets waar tegenwoordig steeds meer rekening mee wordt gehouden. En zijn algemene ideeën - net als die van Lowen en Reich, dat de energie die niet is geuit in de kindertijd bij ontwikkelingstrauma in het lichaam wordt opgeslagen - lijken met de dag meer hout te gaan snijden.

Ook Gabor Maté lijkt met zijn filosofie in dat straatje te passen. Volgens hem onderdrukken met name vrouwen te veel emoties en krijgen ze daardoor allerlei lichamelijke ziekten (MS, huidziekten, suikerziekte, prikkelbare darm-ziekte, kanker etc.). Dit onderdrukken hebben ze volgens Maté al geleerd in hun jeugd om te overleven.

Janov geeft in zijn boek Gevangen van de pijn al aan dat er prenataal een hoop fout kan gaan bij een mens. 'Als de energie geabsorbeerd wordt door de inwendige organen zoals in de prenatale of vroeg-kinderlijke stadia van ontwikkeling, kunnen jaren later ernstige fysieke symptomen zoals maagzweren of darmontstekingen het gevolg zijn.'

Janov was niet alleen op lichamelijk gebied zeer gedetailleerd, hij snapte ook nog het psychologische proces waarbij ouders niet genoeg aan hun kinderen kunnen geven omdat ze zelf nog noodlijdend zijn. 'Het ongelukkige is dat ze kinderen hebben gegeven die ze niets kunnen geven. Dat is het tragische: Ze brachten mensen voort die behoeften hadden, maar de reden waarom deze voortgebracht werden, was de bevrediging van de behoeften van de ouders.'

Ernstige gevolgen voor het kind

Het kind moet de pijn wel onderdrukken, want de gevoelens zijn te heftig. Het moet voor de ouder kiezen. Met als gevolg dat er energie wordt opgeslagen in het lichaam dat er niet uit kan. 'De pijn is nu onderdrukt, maar blijft in het organisme bestaan om dat ze te hevig was om doorleefd, opgelost en begrepen te worden'. En voegt er dan aan toe: 'Terwijl de pijn ongevoeld blijft, eist ze een eindeloze tol. Terwijl de verdringing redding brengt, begint ze tegelijkertijd haar verwoesting.'

Waar Janov dus op één lijn zit met de psychosomatische therapieën van tegenwoordig is dat hij al aangaf dat de oorzaak in de kindertijd zit, dat de gevoelens zijn onderdrukt en dat de oplossing niet in de geest maar in het lichaam gevonden moet worden. De (destructieve) energie moet eruit.

Het aanpakken van één symptoom is overigens niet genoeg volgens Janov. Er moet verder gekeken dan één enkele klacht. 'In tegenstelling tot andere ziekten die gewoon beperkt zijn tot één of twee orgaanstelsels, is neurose een ziekte van de totale mens', verduidelijkt Janov. 'Daarom is werken aan symptomen, in het bijzonder aan één enkel symptoom, als therapie tot mislukken gedoemd, want het lichaam zal, zolang de neurose onopgelost blijft, een ander symptoom manifesteren.'

Gerelateerde links:

- Arthur Janov, psychologist behind 'primal scream' therapy, dies aged 93