Nobelprijswinnaar Amartya Sen: 'Filosofie is een niet te verwaarlozen onderdeel van mens-zijn'

Econoom én filosoof Amartya Sen, tevens Nobelprijswinnaar, is van mening dat filosofie, en het overdenken van ons leven en de keuzes die daarbij horen, cruciaal is in ons leven. Volgens Sen is filosofie namelijk de sleutel om na te denken over vragen zoals 'wat is goed of fout'. En nog belangrijker: iedereen is een filosoof, want filosofie is verbonden aan het mens-zijn, aldus de Nobelprijswinnaar.

Sen, afkomstig uit India, is opgegroeid in een samenleving met een rijk scala aan verschillende godsdiensten en levensbeschouwingen. Door zijn opvoeding en hoe de samenleving om hem heen eruit zag is hij gaan realiseren dat filosofie en niet religie de basis vormt voor onze waarden en normen. Door te filosoferen en dus kritisch naar jezelf te kijken - en voornamelijk vragen aan jezelf durven te stellen - kom je er pas achter wie je bent als mens. In een interview met de Hindustantimes zegt Sen hier het volgende over:

'Wat de algemene kwestie van filosofie betreft, denk ik dat het op veel verschillende niveaus erg belangrijk is om te vragen wat uiteindelijk je waarden zijn. Wat vind je echt belangrijk? Op die manier is er een ethisch belang dat we niet kunnen ontkennen. Ten tweede is het heel belangrijk om ons af te vragen hoe we ons verhouden tot een ander mens, namelijk wat de verbinding is tussen de ene persoon en de andere. Is het een klein verband of is het iets dat voor een groot deel bepaalt wie we zijn en wat we wel en niet kunnen? Er is nog een ander probleem dat we moeten onderzoeken. Hoe identificeer ik mezelf?'

Hiermee schaart Sen zich in een rijtje van filosofen en psychologen die ook de mening delen dat men niet altijd naar sociale validatie moet kijken, maar ook zelf een eigen waarden- en normenstelsel moet vormgeven. Zelfidentificatie is een belangrijk proces volgens Sen. Mensen zijn nog te vaak geneigd om 'maar iets te doen wat een ander wil' zonder dat hier dus intrinsieke motivatie voor is. Vanuit je eigen sociale milieu, gezin of zelfs de samenleving heeft men een bepaalde verwachting van je, maar deze verwachting hoeft niet altijd overeen te komen met hoe jij jezelf ziet.

Je bewust worden van wat JIJ wilt is al een stap in de goede richting. Filosofie hoeft absoluut niet abstract te zijn, of weggelegd te zijn voor academici. Een vraag stellen als 'haal ik hier plezier uit' is al een enorm diepgaande vraag. Stel jezelf dit soort vragen met regelmaat en wees kritisch op wat je doet of hebt gedaan. Ga de filosofische strijd met jezelf aan, want, in de woorden van Sen, filosofie is wat een mens een mens maakt!