Sociale-mediagebruik gelinkt aan psychologisch beloningssysteem

Sociale media heeft op veel mensen een verslavend effect. Het constant (doelloos) scrollen door de nieuwsfeeds, alle leuke dingen posten op je feed of stories zodat anderen het kunnen zien en de ‘craving’ van het willen krijgen van zoveel mogelijk positieve feedback. Psychologen van de Universiteit van Amsterdam lieten via onderzoek zien dat bij het sociale media gebruik, een reward learning-mechanismen van invloed zijn.

Ruim vier miljard mensen brengen meerdere uren van de dag door op sociale media apps, zoals Instagram, Facebook en Twitter. Soms met een doel, om iets te vinden of op te zoeken bijvoorbeeld, maar vaak doelloos. Uit verveling of uit verslaving. De constante drang om te weten wat er in de wereld speelt, in jouw omgeving en wat jouw volgers aan het doen zijn. En vooral: de constante drang om jouw volgers te laten zien wat jij aan het doen bent. De psychologen Björn Lindström en David Amodio herkende dit gedrag en zette er vraagtekens achter: wat drijft mensen ertoe om soms obsessief bezig te zijn met sociale media?

Voorheen was er enkel het vermoeden dat mensen op sociale media een grote behoefte hebben aan positieve feedback - in de vorm van likes of reacties - en beloningen. Empirisch bewijs was er nog niet. Maar daar brachten Lindström en Amodio verandering in. Voor hun onderzoek voerden ze een grote big data-analyse uit en deden ze een gedragsexperiment. De hoofdvraag was: is er een link tussen het sociale mediagebruik van mensen en een beloningssysteem in de hersenen?

Het onderzoek 

Voor het onderzoek werden er meer dan één miljoen sociale media berichten van ruim vierduizend gebruikers geanalyseerd. De berichten waren van Instagram en drie andere online fora over heren- en damesmode en tuinieren. ‘We zagen dat mensen hun posts op zo’n manier spreiden dat het aantal likes dat ze gemiddeld ontvangen, wordt gemaximaliseerd. Ze posten sneller nadat ze een hoog aantal likes krijgen en minder vaak wanneer ze minder ‘likes’ ontvangen’, vertelt Lindström op de site van de Universiteit van Amsterdam.

Dit patroon van sneller posten bij een hoog aantal likes en minder snel bij een laag aantal likes, sluit aan bij het bekende mechanisme van reward learning. Dit gedrag wordt ook bij dieren gezien. Lindström maakt zelf de vergelijking met ratten in een Skinner-box, een instrument om diergedrag met reward learning te veranderen. De ratten leren bepaald gedrag aan door zoveel mogelijk beloond te worden. De beloning gaat bij hen via eten.

Experiment 

Na de data-analyse te hebben gedaan gingen de psychologen verder met een gedragsexperiment. In het experiment gingen zij op zoek naar bevestiging van hun gevonden resultaten door een online experiment te doen op een Instagram-achtig platform. Op dit platform konden deelnemers grappige beelden of ‘memes’ met tekst erbij delen en als feedback ontvingen zij likes. En wat bleek? Hoe meer likes mensen kregen, hoe vaker ze gingen posten.

Door beide onderzoeken te hebben uitgevoerd kunnen de psychologen zelfverzekerd stellen dat sociale-mediagebruik de basisprincipes van belonend leren volgt. ‘Onze bevindingen kunnen helpen om meer inzicht te krijgen in waarom sociale media het dagelijks leven van veel mensen domineren en bieden aanknopingspunten voor het aanpakken van overmatig online gedrag’, aldus Lindström.

(Foto: Pexels/Tony Schnagl)