Waarom onderschatten mensen wat zij dagelijks eten?

Studies tonen keer op keer aan dat wij mensen een grote neiging hebben om te onderschatten wat we overdag hebben gegeten en de calorieën in de voedingsmiddelen die we eten te minimaliseren. Maar waarom doen wij mensen dit?

Vaak wordt mensen die willen afvallen gevraagd om een voedseldagboek bij te houden voordat ze beginnen. Terwijl sommige mensen het bijhouden van hun voedselinname een goede manier vinden om zich meer bewust te worden van het voedsel dat ze eten, voelen anderen zich beschaamd of schuldig over het bijhouden van alles wat ze eten en zullen daarom bepaalde voedingsmiddelen of hoeveelheden onder rapporteren.

Het lijkt er zelfs op dat de meesten van ons hun inname onderschatten. Volgens een studie aan de Cornell University komt vooral dat laatste vaak voor, ook bij de mensen die niet bezig zijn met afvallen of een voedseldagboek bijhouden. Sterker nodig, aldus de onderzoekers doet iedereen het. Bewust óf onbewust. Uit het onderzoek bleek dat mensen met een normaal gewicht de de calorie-inname met ongeveer twintig procent onderschatten, en mensen met overgewicht met ongeveer veertig procent. Andere bronnen zeggen dat het eerder vijftig procent is.

De hippocampus

Afgezien van verlegenheid, ongemak, en ‘het goed praten’ van het minimaliseren, wat kan er nog meer aan de hand zijn? Het antwoord op die vraag werpt een groot licht op het probleem van minimaliseren en het grotere vraagstuk van overeten. Een recent artikel in Frontiers in Psychology wijst op tekorten in een cruciaal gebied van de hersenen dat verantwoordelijk is voor leren, geheugen en cognitie: De Hippocampus. Het artikel is een uitgebreid overzicht dat aangeeft dat disfunctie in de hippocampus kan leiden tot tekorten in het herinneren van geconsumeerd voedsel, de betrokken zintuiglijke ervaring, en gevoelens van volheid of verzadiging.

Net zo verontrustend is dat een disfunctie van de hippocampus ‘ons vermogen om te anticiperen op de gevolgen van eten kan verzwakken, en geheugenmechanismen kan verstoren die ons helpen de neiging om te eten te remmen’, stelt Terry Davidson in het Frontiers artikel. Als we nog een stap verder gaan, kan een geheugenstoornis betekenen dat een persoon geen gebruik maakt van herinneringen om te beseffen dat eten voorbij verzadiging niet lonend zal zijn. Al deze gevolgen zijn uiterst nadelig voor het behoud van een normaal, gezond gewicht.

Het Westerse dieet en de hippocampus

Het Westerse dieet wordt gekenmerkt door een hoge inname van verzadigde vetten en geraffineerde koolhydraten, waaronder veelvuldig gebruik van bewerkte voedingsmiddelen. Deze voedingsmiddelen zijn gemaakt om veel suiker, vet en zout te bevatten en om zeer smakelijk en lonend te zijn. We weten door onderzoeken dat het Westerse dieet sterk verbonden is met de obesogene omgeving die ons omringt. Andere factoren dragen bij door een lager niveau van lichaamsbeweging aan te moedigen. Deze factoren blijken samen te gaan met een verzwakt episodisch geheugen, ongeacht de leeftijd.

Oplossingen

De krachtigste oplossing voor dit probleem zou natuurlijk zijn om over te schakelen van het typische Westerse dieet naar een eetstijl met volledig onbewerkt voedsel, rijk aan fruit en groenten, volle granen, peulvruchten en magere eiwitten. Wanneer we omringd zijn door vele zeer aantrekkelijke gefabriceerde voedingsmiddelen, kan dat een moeilijke verkoop zijn. Veel mensen hebben het gevoel dat het westerse dieet ‘normaal’ is, en hebben niet het gevoel dat ‘gezond’ voedsel erg lekker smaakt.

Anderzijds wordt mindfulness vaak gebruikt als een middel om mensen te helpen meer aandacht te besteden aan gewaarwordingen, herinneringen, denkpatronen en emoties die samenhangen met wat ze eten. Bewustwording en aandacht kunnen ook worden opgeroepen met behulp van een voedseldagboek. Beide methoden kunnen, mits eerlijk uitgevoerd, een manier zijn om het geheugen op te frissen van wat er gegeten is, afleiding weg te nemen zodat er meer aandacht is voor de werkelijke inname, en hopelijk iemand de tijd en ruimte te geven om na te denken over de negatieve gevolgen van een voedselkeuze of portie.

Als we het probleem nog breder bekijken, kan het uiterst nuttig zijn basisinformatie te verspreiden over wat er met onze hersenen en ons lichaam gebeurt als we een westers dieet volgen. Bewustwording van de belemmeringen voor gewichtsverlies die het westerse dieet met zich meebrengt, kan mensen helpen objectiviteit en meer verlichte strategieën te ontwikkelen voor de ontwikkeling van een gezondere manier van eten.