Alexander Lowen over het verschil tussen ´'doen' en 'zijn'

Alexander Lowen gaat in het boek 'Leven zonder angst' in op het verschil tussen 'doen' en 'zijn'. Mensen die te veel doen zijn neuroten, mensen die 'zijn' die zijn gezond en die voelen. 'Als de activiteit gericht is op wat er in de buitenwereld gebeurt, kan de activiteit als 'doen' gekarakteriseerd worden. Als de activiteit gericht is op wat er in het innerlijk gebeurt, dat op wat men voelt bij de activiteit, is het deel van 'zijn''.

Lowen, samen met John Pierrakos oprichter van bio-energetica, zegt verder dat 'doen' belangrijker kan zijn dan 'zijn', maar we kunnen het er niet door vervangen. Toch gaan veel mensen de mist in en vervangen 'zijn' wel door 'doen'. Ze vermengen zich met hun beroep en zeggen dat ze 'advocaat zijn', terwijl ze alleen het beroep uitoefenen. Of iemand die zegt dat hij boekhouder is.

'Door het werkwoord zijn te gebruiken, verwarren we 'doen' met 'zijn'. Natuurlijk is hij geen boekhouder, het is alleen zijn werk. Hij kan zijn werk veranderen zonder zijn wezen te veranderen, de mens wordt niet bepaald door wát hij doet', schrijft Lowen.

Sommige mensen zijn volgens hem bang om te zijn en ze gaan dat compenseren door meer te doen. 'Hoe drukker we het krijgen, hoe minder beschikbaar we zullen hebben voor voelen, zijn en leven', aldus Lowen. Waarbij hij in 1980 bij de uitgave van de Engelse versie, Fear of life, al constateerde dat het leven steeds gejaagder aan het worden.

Dat is iets waar we anno 2024 misschien nog wel meer last van hebben? 'Volgens mij is het jachtige en bijna koortsachtige tempo van het moderne leven een duidelijk teken van onze angst voor 'zijn' en 'leven'. En zolang iemand deze onbewust angst blijft houden zal hij sneller en meer doen om die angst niet te voelen.'

Lowen geeft in het boek ook een voorbeeld van een patiënt die zijn hele leven te veel deed, maar door therapie minder was gaan doen en meer was gaan 'zijn'. Maar hierdoor namen zijn angsten wel toe. Wat volgens Lowen logisch is, omdat hij dan meer stil gaat staan bij zijn gevoelens, die hij anders niet had gevoeld.

Hij komt volgens de voormalige leerling van Wilhelm Reich dichter bij de gevoelens uit zijn kindertijd. 'Maar in het proces van het herstellen van zijn levendigheid zal hij weer pijn voelen die hij door de verdoving van het zijn had onderdrukt. Dat is onvermijdelijk'. Oftewel, het gaan van 'doen' naar 'zijn' kan voor iemand die in therapie gaat voor meer pijn zorgen, maar dat is onvermijdelijk om deze stap te zetten, aldus Lowen.

In de PRI-cirkel van Ingeborg Bosch is 'doen' duidelijk weergegeven door het afweermechanisme 'Valse hoop'. In dat afweermechanisme hoopt iemand dat door zijn of haar best te doen men meer gewaardeerd zal worden en er wel mag zijn. Zo proberen ze alsnog de liefde te winnen van hun omgeving. Dit kan ook in de vorm van perfectionisme optreden.