Wat is gaslighting en hoe wordt het ingezet door ouders?

Gaslighting is een vorm van emotionele chantage waarbij de pleger (veelal ouders) doen alsof het slachtoffer (veelal kinderen) gek is. Er wordt voortdurend twijfel gezaaid bij de slachtoffer, waardoor deze erg onzeker over zichzelf kan worden.

De term gaslighting is voor het eerst gebruikt in het toneelstuk Gaslight van Patrick Hamilton, dat ook verfilmd is. In de film draait de man voortdurend het gaslicht (in engels gaslight red.) een beetje uit. De vrouw merkt dat er minder licht is, maar de man ontkent dit. De vrouw gaat vervolgens aan zichzelf twijfelen en denkt dat het aan haar eigen verstand ligt.

Ouders passen dit gaslighting in sommige families toe op hun kinderen. Dit is zeer schadelijk voor de eigenwaarde van het kind. Ze maken steeds ongeldig wat de kinderen voelen, waardoor ze aan zichzelf gaan twijfelen. Volgens psycholoog Jeffrey Bernstein, auteur op Psychology Today.com, leidt dit uiteindelijk tot angststoornissen of depressie.

Bernstein groepeert gaslighting in drie verschillende groepen: label slinging, nagging (zeuren) with negativity and swimming in Denial River. Hieronder staan ze alle drie uitgelegd met voorbeelden.

Label slinging:

Het lijkt positief, maar het is een sneer.

- Je weet dat we van je houden maar je bent altijd egoïstisch geweest
- Je bent rechtdoorzee, maar altijd zo ondankbaar
- Je bent altijd al behoorlijk in jezelf gekeerd geweest
- Dat is je handicap, je meent vast niet wat je hebt gezegd

Nagging with negativity:

Er wordt gezeurd en er komt nog een negatieve opmerking achteraan.

- Je bent vaak van stuur omdat je niet goed met conflicten om kunt gaan
- Hoe wil je een kind op gaan voeden als je al niet goed voor jezelf kan zorgen?
- Misschien moet je die baan niet nemen, want ik wil niet dat je teleurgesteld als het mislukt

Swimming in Denial River:

In dit geval worden emoties volledig ontkend.

- Dat is nooit gebeurd. Waar heb je het over?
- Denk je niet dat je overdrijft met je gevoelens als je zegt dat je je verlaten voelt door mij?

Verschil gaslighting en emotionele chantage

Gaslighting is inderdaad een vorm van emotionele chantage. Echter, de pure vorm van emotionele chantage wil wat gedaan krijgen en gaslighting is alleen bedoelt om de ontvanger in verwarring te brengen en onzekerder te maken, zoals in de film met de lamp bij de man en de vrouw gebeurt. Door gaslighting moet de dader (vaak de ouder) meer zelfvertrouwen krijgen en maakt dit het slachtoffer afhankelijker.

Interessante links:
- Zo herken je een gaslighter (Psychologie Magazine)
- Stopping the pain from your gaslighting parents (Psychology Today.com)
- Wat is emotionele chantage? (HeinPragt.com)