Belgische filmregisseur wilde niet meer verder leven na de dood van haar moeder

Chantal Anne Akerman was een Belgische filmregisseur die in 1950 was geboren en in 2015 is overleden. Haar leven is grotendeels beïnvloed door het oorlogstrauma dat haar moeder had opgelopen. Haar moeder had dit nooit kunnen verwerken en heeft Chantal in het leed meegenomen.

'Dat over de oorlogsgruwelen vaak niet werd gesproken, zorgde voor een emotioneel geladen sfeer, waarin kinderen zich niet vrijelijk konden ontplooien. Thuis was geen thuis, maar een plek waar angsten en gruwelherinneringen angstvallig werden onderdrukt. Waar je je ouders moest ontzien, omdat ze al zoveel hadden meegemaakt. Waar ouders hun kinderen emotioneel verstikten, omdat ze hen niet konden loslaten', staat er op Filmkrant.nl.

Symbiotische relatie

Dat verstikken, was de symbiotische relatie waar Chantal in terecht was gekomen met haar moeder Natalia, die het kamp in Auschwitz had overleefd. Het grootste deel van haar familie, waaronder haar ouders werd vermoord. Natalia kreeg twee dochters en woonde in Brussel na de oorlog, maar sprak niet over het oorlogstrauma. Ook schermde ze ze af van hun omgeving.

'Mijn moeder was totaal anders dan de moeders van mijn vrienden. Ze liet me nooit los. In zekere zin behoorde mijn leven haar toe', liet Chantal zelf weten, waarmee ze de symbiotische relatie bevestigde. Ze is als kind dus nooit losgekomen van haar moeder. De separatiefase heeft nooit plaatsgevonden, Chantal is emotioneel misbruikt door haar moeder en heeft nooit een authentiek kind mogen zijn.

Chantal maakte uiteindelijk een film over de relatie met haar moeder, de film heet No Home Movie. Uit enkele conversaties die ze had met haar moeder om de film te maken blijkt hoe verstikkend de relatie was:

Tekst gaat verder onder de video.

Trailer documentaire No Home Movie van Chantal Akerman

''Als ik je zo zie, wil ik je in mijn armen fijn knijpen', zegt Akermans moeder. 'Jij was de mooiste moeder, de prachtigste vrouw,' zegt Akerman. 'Ach, jij was zo schattig, zo’n mooi meisje', zegt haar moeder. 'Jij hebt zo’n mooie lach', zegt Akerman. 'Jij bent de mooiste van de wereld. Ik wil je iedere dag zien', zegt haar moeder. 'Bye, bye. Big kisses.''

Zelfmoord

In april 2015 overleed moeder Natalia, vervolgens stortte het leven van Chantal in. Ze werd depressief, opgenomen in een psychiatrische kliniek en had het gevoel 'dat er niets meer voor te leven was'. Filmmaakster Marianne Lambert maakte een jaar na een dood een documentaire over de invloed van het overlijden van moeder Natalia op Chantal, I Don’t Belong Anywhere. Tien dagen nadat ze was vrijgelaten uit de psychiatrische kliniek pleegde Chantal zelfmoord. Ze kon dus echt niet zonder haar moeder leven.

Gaby Stroecken en Rien Verdult noemen in De mythe van de gelukkige kindertijd dit soort kindermishandeling 'het opgeëiste kind'. 'Het kind wordt narcistisch bezet, dat wil zeggen, dat het niet wordt gezien als een eigen persoon, maar als onderdeel van de ouders'. Het opgeëiste kind moet de noodlijdendheid van de ouder opvullen. De moeder kan, volgens Alice Miller, bij het kind vinden wat het vroeger nooit heeft gehad. Het is beschikbaar, laat zich controleren en laat de moeder nooit in de steek. Precies zoals Chantal bij haar moeder Natalia deed door in de symbiotische relatie te blijven.

Documentaire-trailer I Don't Belong Anywhere