Nietzsche: mensen zoeken niet naar geluk maar naar zingeving

De rebelse én revolutionaire filosoof Friedrich Nietzsche was van mening dat mensen helemaal niet zochten naar geluk. Dit was volgens hem een misvatting, ook al dachten veel mensen dat gelukkig zijn het hoogst haalbare was in het leven; het zou allemaal schijn zijn. De mens is diep van binnen opzoek naar de zin van het leven.

Het blijft een eeuwig durende ideeënstrijd tussen filosofen en psychologen: naar wat streeft een mens? Eerder werd de hedendaagse filosoof Frank Martela al belicht, die van mening is dat mensen moeten zoeken naar ‘zin hebben in het leven’ in plaats van de ‘zin van het leven’. Waarmee hij dus lijnrecht tegenover de Nietzscheaanse filosofie komt te staan.

Nietzsche hekelde het feit dat mensen denken dat de zoektocht naar geluk leidt tot een goed leven. Zij maken van geluk het doel van het leven en dat is nu volgens Nietzsche een grove fout - want dit leidt tot een betekenisloos leven of hedonisme. Geluk op zichzelf mag nooit het doel zijn van Nietzsche, want dit kan leiden tot een betekenisloos leven. Nietzsche was namelijk van mening dat lijden in het leven noodzakelijk was om een betekenisvol leven te ervaren.

Mensen die bereidt zijn om te lijden om een doelstelling te behalen zullen de betekenis van het leven vinden. De grote genieën van het verleden, zoals bijvoorbeeld Nikola Tesla, hadden vaak genoeg te kampen met onplezierigheden en groot leed in hun leven. Tesla wist dat een celibataire levensstijl nodig was om zijn doelen te behalen, hij moest in eenzaamheid werken om het maximale eruit te halen. Ook al had hij er nog zo’n hekel aan om eenzaam te zijn, hij wist dat het noodzakelijk was. Dit zelfopgelegde lijden is volgens Nietzsche cruciaal voor de zingeving in iemands leven. Ook al vinden we iets nog zo verschrikkelijk om te doen, we moet het maar accepteren en er mee leren leven.

Dit is ook de reden dat Nietzsche een bijzondere interesse had voor het boeddhisme; want het boeddhisme erkende dat lijden nu eenmaal bij het leven hoort. Volgens Nietzsche is het noodzakelijk dat het lichaam lijdt zodat de geest uit dit lijden iets moois kan creëren.

Volgens Nietzsche zorgt het zoeken naar geluk – wat maar al te vaak genot is, oftewel hedonisme – niet voor een langdurig gevoel van geluk. Het ervaren van geluk is een bijkomstigheid, iets wat je ervaart terwijl je werkt aan een doelstelling. Als je doel het ervaren van geluk is dan kom je thuis van een koude douche. Het zal namelijk sneller voorbij zijn dan je had gehoopt.

We kunnen volgens Nietzsche dus alleen de zin van het leven vinden als we de huidige omstandigheden van het leven accepteren. Het leven kan soms verschrikkelijk zijn, maar dit is iets wat een mens moet accepteren in de zoektocht naar betekenis. Hier en daar zal je momenten van geluk ervaren, maar geluk als doel is een fabel aldus Nietzsche. Het leidt naar niks.

Was Nietzsches visie te pessimistisch en zwartgallig? Of zit er een kern van waarheid in? Of ben je toch meer overtuigd van de positivistische insteek van een filosoof zoals Frank Martela? Hoe het ook zij, het zijn allemaal visies die ons kunnen helpen bij onze eigen zoektocht naar betekenis.